Ý nghĩa của văn bản số 45/TANDTC-PC về xét xử tội phạm liên quan đến phòng chống dịch bệnh Covid -19
Mới đây, ngày 30/3/2020, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Hướng dẫn số 45/TANDTC-PC về việc xét xử tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid 19. Với quy định này thì việc xử lý các đối tượng vi phạm sẽ thuận lợi hơn như thế nào so với trước đây đã BLHS và các Nghị định xử phạt có đề cập để xử lý.
Thạc sĩ Luật sư Nguyễn Minh Long – Giám đốc Công ty Luật TNHH Dragon (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) có quan điểm như sau:
Hướng dẫn số 45/TANDTC-PC về việc xét xử tội phạm liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid 19 mới ban hành của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao có nội dung chủ yếu như:
- Hướng dẫn cụ thể các hành vi của người phạm tội thuộc trường hợp “hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người” (điểm e khoản 1 Điều 240 BLHS hiện hành quy định về tội “Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người), bao gồm các hành vi sau:
- Trốn khỏi nơi cách ly;
- Không tuân thủ quy định về cách ly;
- Từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly;
- Không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối.
Như vậy quy định này của Hướng dẫn 45 mới của Hội Đồng Thẩm Phán TANDTC đã cụ thể hóa các hành vi thuộc trường hợp được quy định tại điểm e khoản 1, có ý nghĩa hướng dẫn chi tiết các hành vi vi phạm để làm căn cứ khởi tố hình sự đối với những đối tượng có hành vi này. BLHS mới chỉ quy định chung chung và chưa có Nghị định, Thông tư hướng dẫn thế nào là các hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người. Do đó, Chỉ thị mới đã cụ thể hóa hành vi phạm tội, làm cơ sở để cơ quan tố tụng có thẩm quyền khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với người vi phạm để làm gương cho xã hội trong tình hình khẩn cấp chống dịch của toàn đất nước như hiện nay.
Đặc biệt nó có ý nghĩa răn đe, giáo dục cho người dân trong tình hình dịch bệnh đang diễn biến căng thẳng, phức tạp nhưng vẫn có những đối tượng bất chấp sự an toàn của bản thân, cộng đồng mà trốn khỏi nơi cách ly; không tuân thủ quy định về cách ly; khai báo y tế gian dối, không đầy đủ gây hậu quả làm lây lan dịch bệnh cho nhiều người khác; làm phức tạp tình hình phòng, chống dịch bệnh trên cả nước đã và đang bị nhiều người lên án nhưng chưa có hình thức xử phạt thích đáng được báo chí đưa tin liên tục.
- Liên quan Tội vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người (Điều 295 BLHS hiện hành), TAND tối cao hướng dẫn cụ thể thế nào là vi phạm quy định an toàn ở nơi đông người làm căn cứ khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội danh này đối với những người vi phạm. Các hành vi đó cụ thể là:
– Trốn khỏi nơi cách ly;
– Không tuân thủ quy định về cách ly;
– Từ chối, trốn tránh việc áp dụng biện pháp cách ly, cưỡng chế cách ly;
– Không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối.
Như vậy, so với Điều 295 BLDS chỉ hướng dẫn chung chung về hành vi phạm tội, Hướng dẫn 45 mới ban hành đã cụ thể hóa thành các hành vi để các cơ quan tiến hành tố tụng có cơ sở để hiểu rõ, hiểu đúng và áp dụng xử phạt các đối tượng có hành vi phạm tội liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay khi cả nước đang tích cực gồng mình chống dịch nhưng vẫn có những đối tượng không tuân thủ quy định của cơ quan, người có thẩm quyền,
- Liên quan đến hoạt động của những cơ sở kinh doanh dịch vụ, Các chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ đã có quyết định tạm đình chỉ hoạt động để phòng, chống dịch bệnh của cơ quan, người có thẩm quyền nhưng vẫn cố tình hoạt động mà gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên do phát sinh chi phí phòng, chống dịch bệnh thì bị khởi tố theo Điều 295 BLHS. Các chủ cơ sở kinh doanh này là đối tượng mới có thể bị xử lý hình sự nếu làm trái quy định về cách ly và không tập trung nơi đông người của Thủ tướng.
- Liên quan đến các hành vi khác của người dân có thể xảy ra trong thời gian “ vàng” phòng, chống dịch Covid hiện nay, Hướng dẫn 45 đã quy định cụ thể hơn các hành vi có thể bị khởi tố hình sự và các hình phạt nghiêm khắc hơn đối với những hành vi này, ví dụ:
– Đưa thông tin trái phép về cá nhân, bí mật đời tư làm xúc phạm nhân phẩm, danh dự của nhân viên y tế, người tham gia phòng, chống dịch bệnh, người mắc bệnh, người nghi ngờ mắc bệnh; (tội làm nhục người khác Điều 155 BLHS)
– Lợi dụng dịch bệnh đưa thông tin không đúng sự thật về thuốc,..để lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản của người khác; (tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản Điều 174 BLHS)
- Đưa trái phép thuốc, vật tư y tế dung vào việc phòng, chống dịch bệnh ra khỏi biên giới để thu lợi bất chính; (tội buôn lậu Điều 188 BLHS)
- Lợi dụng sự khan hiếm hàng hóa để mua vét hàng thuộc hàng bình ổn giá hoặc được NN định giá nhằm bán lại thu lợi bất chính (tội đầu cơ Điều 196 BLHS )
- Dung vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh; (tội chống người thi hành công vụ Điều 330 BLHS)
- Đặc biệt đối với người có trách nhiệm phòng, chống dịch bệnh nhưng không triển khai hoặc triển khai không kịp thời, đầy đủ gây hậu quả nghiêm trọng thì bị xử lý theo tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng Điều 360 BLHS.
- Đặc biệt, quy định tại Điều 3.2 Hướng dẫn về việc vẫn đưa ra xét xử các vụ án liên quan đến phòng, chống dịch bệnh Covid 19 với điều kiện đảm bảo quy định phòng, chống dịch. Điều này thể hiện sự ưu tiên xét xử các đối tượng vi phạm quy định liên quan phòng, chống dịch Covid trong bối cảnh từ ngày 10/3/2020 đã có Chỉ thị hỏa tốc số 02 của TANDTC tạm hoãn các phiên tòa để phòng, chống dịch và thực hiện chỉ thị này, trong hệ thống tòa án trên toàn quốc đã tạm hoãn hầu hết các phiên tòa.
Từ những phân tích nêu trên, có thể dễ dàng nhận thấy rằng, trong thời điểm cả nước đồng sức đồng lòng cùng chung tay đẩy lùi dịch bệnh, dựa trên những tình huống thực tế phát sinh trong thời gian qua liên quan đến một số đối tượng có những hành vi chống đối quy định phòng, chống dịch của cá nhân, tổ chức có thẩm quyền bị xã hội lên án, TANDTC ban hành Hướng dẫn mới này có ý nghĩa vô cùng thiết thực, tạo hành lang pháp lý vững chắc để các cơ quan tố tụng có thẩm quyền áp dụng pháp luật xử lý thật nghiêm minh những đối tượng có hành vi gây hại cho cộng đồng, làm phức tạp tình hình phòng, chống dịch bệnh và gây hoang mang dư luận. Dù BLHS đã có quy định về các tội danh nêu trên, tuy nhiên còn chung chung dẫn tới cách hiểu, cách áp dụng còn nhiều mâu thuẫn giữa các cơ quan, ban ngành trên địa bàn từng tỉnh, thành phố…Do đó, văn bản hướng dẫn của Hội Đồng Thẩm Phán TANDTC có ý nghĩa giáo dục pháp luật, răn đe và để xử phạt thích đáng những người cố ý có hành vi vi phạm pháp luật.
Trên đây là một số ý kiến pháp lý của Công ty Luật Dragon làm hiểu rõ thêm ý nghĩa của văn bản số 45/TANDTC-PC ban hành ngày 30/3/2020 về xét xử tội phạm liên quan đến phòng chống dịch bệnh Covid -19. Qua đó với sự cấp bách của phòng chống dịch bệnh, động viên ủng hộ các bác sỹ, các đồng chí, chiến sỹ cảnh sát các cơ quan đoàn thể, mỗi cá nhân chúng ta nói riêng cũng như toàn xã hội nói chung, cần phải tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật, thực hiện các hướng dẫn của các cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo sức khỏe, để cùng có trách nhiệm chung tay dập dịch.
Trân trọng!
Thạc sĩ Luật sư Nguyễn Minh Long
Điện thoại : 098 301. 9109
Email: dragonlawfirm@gmail.com
